Koortsdromen - Frans-Jan W. Parmentier

Bosbranden die langs de hele westkust van de VS huis hielden. Het dikste en oudste arctische zeeijs dat opbrak. Nachttemperaturen in Oman die niet onder de 41 graden doken. In deze zomer werd record na record gebroken, en Noorwegen werd daarbij niet gespaard: de ongekende droogte leidde ook hier tot tientallen bosbranden en een dramatisch jaar voor de Noorse landbouw.

Werd deze hittegolf nou door klimaatverandering veroorzaakt, of niet? Eigenlijk is dat de verkeerde vraag. Dat zei de Britse klimaatwetenschapper Ed Hawkins onlangs in een interview met ITV. De juiste vraag is namelijk niet of, maar hoe klimaatverandering deze gebeurtenis beïnvloed heeft.

De lange duur van het warme en zonnige weer deze zomer, werd veroorzaakt door een hogedrukgebied dat vast zat boven Scandinavië. Dit wordt door meteorologen een blokkade genoemd en komt wel vaker voor, maar door de opwarming van de aarde kunnen temperaturen hoger oplopen dan in eerdere vergelijkbare weersituaties. Bovendien zijn er indicaties dat het opwarmen van het poolgebied windstromingen zodanig veranderd heeft dat een blokkade vaker voor kan komen. Het is dus aannemelijk dat klimaatverandering de hittegolf zowel warmer als langer maakte.

Misschien was deze zomer slechts een voorproefje. Een recent artikel in het Amerikaanse wetenschappelijke tijdschrift PNAS beschreef hoe we een “Hothouse Earth” tegemoet gaan. Het smelten van het arctische zeeijs, het kappen van het Amazoneregenwoud en het massaal ontdooien van permafrost zijn voorbeelden van processen die het klimaat nog verder opwarmen. Samen kunnen die ertoe leiden dat er een globale en onomkeerbare drempel wordt overschreden waarbij het klimaat naar een extreem warme staat geduwd wordt, zelfs als we onze uitstoot van broeikasgassen terugbrengen.

Ondanks dat het artikel zelf geen nieuw onderzoek bevatte, legde het wel de vinger op de zere plek. Namelijk dat we niet precies weten bij welke CO₂-concentratie in de atmosfeer we een gevaarlijke drempel overschrijden. Met elke toename van CO₂ gokken we erop dat het klimaat nog wel meer aan kan, en dat we geen onomkeerbare processen in gang zetten.

Het artikel zorgde ook voor veel onrust in de media. Veel mensen vroegen zich af: is het al te laat om het klimaat nog te redden? Maar dat is ook de verkeerde vraag. De juiste vraag is: hoe kunnen we erger voorkomen? Als een patiënt koorts heeft, gaan we er ook niet van uit dat die overlijdt – we proberen een manier te vinden om die te genezen. Het artikel stelt dan ook niet dat een "Hothouse" een voldongen feit is maar dat we juist ons uiterste best moeten doen om dat te voorkomen.

Dat is een immense opgave, vooral omdat de grote spelers nog steeds niet inzien hoe ernstig het klimaatprobleem is en op de xoude voet doorgaan. Eldar Sætre, de bestuursvoorzitter van Equinor, jubelde op dinsdag in deze krant dat het bedrijf de komende jaren juist meer, niet minder, olie gaat winnen. Het Johan Sverdrup-veld blijkt wel tot 3,2 miljard vaten olie te bevatten. Meer dan eerder verwacht. Naturvernforbundet berekende dat de hoeveelheid CO₂ die hierbij vrijkomt gelijk is aan 25 keer de jaarlijkse uitstoot van Noorwegen. Daarnaast is het bedrijf van plan om in de volgende tien jaar 3000 nieuwe putten te slaan. Bijna evenveel als in de vorige vijftig jaar! Het koortszweet breekt bij mij als ik deze plannen lees.

Maar investeert Equinor dan niet in hernieuwbare energie? Ja, maar bij lange na niet genoeg. Het oliebedrijf voorziet dat slechts 15 tot 20 procent van zijn investeringen in 2030 in vernieuwbare energie zal zijn. En dat terwijl de CO₂-uitstoot van Noorwegen in dat jaar met minstens 40% gedaald moet zijn, volgens de vorig jaar aangenomen klimaatwet. Het is duidelijk dat de naamsverandering, van Statoil, niet genoeg is om het klimaat te redden.

Terwijl de oliegeneratie draalt om tot inkeer te komen, is de eerste generatie die met de gevolgen van ernstige klimaatverandering zal moeten leven, allang geboren. Geen wonder dat de 15-jarige Greta Thunberg besloten heeft om te demonstreren voor een beter milieu voor het Zweedse parlement tot de verkiezingen in plaats van naar school te gaan. Of zoals zij het zegt: "Als jullie niets om mijn toekomst geven, dan doe ik dat ook niet".

Als zij leeft tot haar 97ste, zijn we in het jaar 2100. Hoe zal afgelopen zomer dan herinnerd worden? Als het begin van oncontroleerbare klimaatverandering, waardoor de aarde wel vier graden opwarmde en de zomer van 2018 als relatief mild wordt gezien? Of als het moment waarop we eindelijk wakker werden, onze mouwen opstroopten, en de wereld op het nippertje van onszelf redden?